Afgelopen dagen was ik ondergedompeld in een prachtige familiegeschiedenis: de roman ‘Ochtend in Jenin’ van Susan Abulhawa. Het verhaal beschrijft 3 generaties van de Palestijnse familie Abulheja. De verdrietige geschiedenis van het Palestijnse volk sinds de stichting van de staat Israël in 1948 is de achtergrond bij dit verhaal. Het is een prachtig en rijk verhaal, waarin ik helemaal meeleefde met Amaal, Joessoef en hun broer Isma’iel die vermist raakte tijdens de vlucht uit hun dorp Ein Hod. Isma’iel groeit op als joodse jongen met de naam David…
1948 wordt door Palestijnen de Nakba genoemd, de catastrofe. In dit rampjaar werden honderdduizenden gedwongen te vluchten uit hun dorpen, kwamen velen om en werden honderden steden en dorpen door de Israëli’s met de grond gelijk gemaakt, zodat terugkeer geen optie meer is.
De Nakba dragen Palestijnen met zich mee, het is echt een grote wond en het kent een jaarlijks herdenkingsmoment. De laatste maanden heb ik meer gelezen over deze geschiedenis en gesprekken met Palestijnse vrienden deden me realiseren hoe weinig ik eigenlijk wist van deze ongelooflijke trieste geschiedenis, en de dagelijkse invloed op het leven van Palestijnen.
Anja Meulenbelt schreef op haar blog over de paradigmastrijd die mensen mee maken als ze meer lezen over de Palestijnse zaak. Lees meer over de paradigmastrijd door Anja Meulenbelt. De berichtgeving in Nederland is altijd zo op de hand van Israël geweest dat je echt moeite moest doen om ook de andere kant te zien. Gelukkig horen we tegenwoordig ook af en toe de andere kant van het verhaal. Een boek als ‘Ochtend in Jenin’ [Mornings in Jenin] geeft de Palestijnen een krachtige stem en draagt dus ook bij aan een breder beeld. Kortom: een prachtig en boeiend boek!
Ochtend in Jenin is o.a. te koop via Bruna.nl en Bol.com. Bol.com heeft ook het origineel ‘Mornings in Jenin’.
Ik herken veel in deze recensie.
Hierbij mijn eigen beleving van het boek.
Is dit een goed boek? Nee. De karakters zijn vlak: goed of slecht. Als het Palestijnen zijn, goed. Alle ellende die het Palestijnse volk is overkomen is samengebald in het fictieve verhaal van een familie. De dorpse arabische levenswijze wordt geïdealiseerd. Als lezer vraag je soms af wat benauwender is voor de (vrouwelijke) personages: de israelische bezetting of de verstikkende culturele codes van de dorpse islamitisch-arabische samenleving. De nuance ontbreekt volledig. Krampachtige pogingen om een enkele ‘goede’ (lees: niet –zionistische) jood te fabriceren missen elke geloofwaardigheid. De claim dat het leed van het Palestijnse volledig ‘vergeten’ is, dat alleen het leed van de joden bekend is bij het westerse publiek, is volkomen achterhaald. Het boek was voor de westerse lezer (voor wie het uitdrukkelijk bedoeld is) geloofwaardiger en indringender geweest als de menselijke maat meer gehanteerd was; als de personages meer uitgewerkt waren, de nuance meer gezocht was, de historische omstandigheden meer als decor dan als centraal thema gediend hadden.
Toch is dit boek lezenswaardig. Het geeft een indringend beeld van de psyche van een volk dat soms nog niet eens als zodanig erkend wordt. Het verhaal van verdrijving, verspreiding (of laten we zeggen: diaspora -anders kun je het toch moeilijk noemen) verlating, verarming, strijd en liefde is een realiteit die leeft in de hoofden en harten van een volk. Kun je, mag je altijd maar nuance en begrip verlangen van mensen voor wie vertrapt en vernederd zijn een (al dan niet dagelijkse) realiteit is?
De verschillende verhalen kunnen, moeten naast elkaar bestaan. En verhalen die vanuit het nu enkele (soms vele) generaties teruggaan hebben daarbij allicht meer zeggingskracht dan verhalen die verwijzen naar duizenden jaren geleden.
De ongenuanceerde, harde lijn die Abulwaha in haar politieke uitlatingen inneemt ten opzichte van Israel is niet de mijne. Maar hij verdient het gehoord te worden.
Dank je voor je uitgebreide reactie.